Τι σημαίνει κρατικοποίηση τραπεζών;

   Παρατηρούμε τις τελευταίες μέρες στο Χρηματιστήριο μεγάλες επενδυτικές τράπεζες του εξωτερικού να ρευστοποιούν κυρίως τραπεζικούς τίτλους σε πολύ χαμηλές τιμές. Ποιος ο λόγος να το κάνουν αυτό αφού σίγουρα εμφανίζουν ζημιές? οι τιμές πολλών τίτλων τραπεζών κινούνται σε ιστορικά χαμηλά, μοιάζει παράλογο θα έλεγε κάποιος…

   Μερικά χιλιάδες χιλιόμετρα δυτικότερα, έχει γίνει θέμα ημερήσιας διάταξης το λεγόμενο κούρεμα του ελληνικού χρέους, δηλαδή τι ποσοστό από το ελληνικό χρέος θα χρειαστεί να μας ¨χαριστεί¨ για να βγούμε από το σημερινό δημοσιονομικό αδιέξοδο. Η συμφωνία της 21^ης Ιουλίου με το Μνημόνιο ΙΙ προέβλεπε για 21%. Σήμερα, οι πληροφορίες λένε ότι θα κυμανθεί πάνω από 35%, από 50 έως και 65%. Πρακτικά αυτό τι σχέση έχει με τις χρηματιστηριακές τιμές των τραπεζών?

   Οι ελληνικές τράπεζες, όπως και πολλές ευρωπαϊκές εξάλλου, έχουν στο χαρτοφυλάκιο τους ομόλογα του ελληνικού δημοσίου… περί τα 29 δις. ευρώ τα οποία δεν πρόκειται να πληρώσει το κράτος, τουλάχιστον όχι όλο το ποσό. Μια απομείωση της τάξης άνω του 35% θα έχει σαν αποτέλεσμα οι τράπεζες να χρειαστούν νέα κεφάλαια για να μπορούν να διατηρήσουν ρευστότητα και να λειτουργούν ομαλά. Η διαδικασία αυτή λέγεται ανακεφαλαιοποίηση.

   Αυτή όμως μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Ακόμα και μία Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου (ΑΜΚ) μπορεί να θεωρηθεί ανακεφαλαιοποίηση. Το πρόβλημα είναι ότι οι τρέχουσες κεφαλαιοποιήσεις είναι πολύ μικρές σε σύγκριση με τις αντίστοιχες προ της κρίσης (2007) και για να ανακεφαλαιοποιήσει ένα ποσό της τάξης μερικών δις. Ευρώ μία τράπεζα χρειάζεται να εκδώσει αντίστοιχα πολλά δις μετοχών, τόσα ώστε οι παλιές ουσιαστικά να χάσουν την αξία τους σχεδόν οριστικά. Παρακάτω παραθέτουμε ένα παράδειγμα για την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας (ΕΤΕ):

   Θα βασιστούμε σε 2 τιμές κλεισίματος, μία στις 12/10/2007 στα €34,54 και τη σημερινή, 13/10/2011 στα €1,82. Σύμφωνα και με τον παρακάτω πίνακα, πολλαπλασιάζοντας την τιμή με τον αριθμό των μετοχών μπορούμε να βρούμε την κεφαλαιοποίηση.

Ημερομηνία	Τρέχουσα τιμή	Αριθμός μετοχών	Κεφαλαιοποίηση
12/10/2007	34,54	956.090.482	33.023.365.248,28
13/12/2011	1,82	956.090.482	1.740.084.677,24
			31.283.280.571,04

   Στη συνέχεια, γνωρίζοντας ότι η τράπεζα έχει στο χαρτοφυλάκιο της ομόλογα αξίας περίπου 9 δις Ευρώ, με ένα κούρεμα της τάξης του 50% θα χρειαζόταν ανακεφαλαιοποίηση 4,5 δις Ευρώ. Αυτό θα γινότανε διαιρώντας το ποσό αυτό με την τρέχουσα αξία της μετοχής, δηλαδή:

4.500.000.000 € / 1,82 € = 2.472.527.473 νέες μετοχές

Και έπειτα το σύνολο των μετοχών θα ισούταν με:

2.472.527.473 (νέες) +  956.090.482 (παλιές) = 3.428.617.955 μετοχές

   Η τεράστια αυτή αύξηση στη μετοχική σύνθεση θα είχε σαν αποτέλεσμα την κατακόρυφη πτώση του δείκτη ΚΑΜ (Κέρδη Ανά Μετοχή), ένας αριθμοδείκτης με καταλυτική σημασία για όποιον θέλει να επενδύσει σε μία εταιρία. Αυτό ονομάζεται dilution ή ελληνιστί διάλυση της υπάρχουσας αξίας της μετοχής.

   Τώρα αν κάποιος νομίζει πως αν κρατήσει τις μετοχές που αγόρασε ακριβά για πολλά χρόνια μέχρι να ανακτήσει το αρχικό του κεφάλαιο, η απάντηση είναι η εξής:

Για να φτάσει σε κεφαλαιοποίηση επιπέδων του 2007, δηλαδή 33.023.365.248 €, η τιμή της κάθε μετοχής θα πρέπει να είναι:

33.023.365.248 € / 3.428.617.955 μετοχές = 9,63 €

   Και αυτή δυστυχώς είναι η πικρή αλήθεια της ανακεφαλαιοποίησης άνω του 35%... το αρχικό κεφάλαιο απλά δεν ανακτάται ποτέ, πόσο μάλλον αν έχουμε αγοράσει ακριβά και αν το αποπληθωρίσουμε σε βάθος χρόνου!

   Αλλά, ελπίζουμε η ανακεφαλαιοποίηση να μπορεί να καλυφθεί με πώληση περιουσιακών στοιχείων της εταιρίας αφού έτσι και αλλιώς ο λόγος τιμής/λογιστική αξία είναι ιδιαίτερα μικρός, 0,16. Μία δεύτερη λύση είναι να μετατραπούν τα ομόλογα σε μεγαλύτερης διάρκειας, έτσι ώστε να μη χρειαστεί να υποστούν haircut την τρέχουσα περίοδο. Ότι από τα δύο και να γίνει, ο άγνωστος Χ, δηλαδή το ποσοστό του κουρέματος θα καθορίσει και τις μελλοντικές εξελίξεις.